Voortgang lopende jaar relevante ontwikkelingen
Stimulering samenlevingsopbouw
Door het zo effectief mogelijk stimuleren van samenlevingsopbouw streven we ernaar een zo positief mogelijke invloed uit te oefenen op de kwaliteit van leven van onze inwoners. Een belangrijke pijler van samenlevingsopbouw is preventie. Aan de hand van de inzet van preventieve interventies, in de 'sociale basis' trachten we zoveel mogelijk kostbare zorg- en ondersteuningsvragen te voorkomen.
Een voorbeeld in dit kader betreft het project ‘Leefwereld aan zet’, waar bij het zoeken naar oplossingsrichtingen voor ondersteuningsvragen met prioriteit wordt gekeken naar mogelijkheden in het ‘voorliggend veld’. Daarnaast heeft WIJ Groningen de methodiek ‘WIJ op straat’ ontwikkeld en geïmplementeerd. De methodiek omvat straatrondes door WIJ-medewerkers, al dan niet samen met netwerkpartners, zoveel mogelijk op andere plekken dan de bekende entrees of plekken waar bewoners elkaar doorgaans ontmoeten. WIJ-medewerkers zijn daarmee een (breed) onderdeel van de wijk. We zijn aanwezig, zichtbaar en gemakkelijk aanspreekbaar in de wijk en daardoor op een laagdrempelig manier beschikbaar voor inwoners.
Een ander voorbeeld betreft het project Preventie en VroegsignaleringBasisschool 2.0. Het doel van dit project is om in een vroeg stadium bij jonge kinderen signalen te herkennen van afwijkend, risicovol en/of grensoverschrijdend gedrag op basis waarvan, samen met ouders en kind, passende preventieve ondersteuning ingezet wordt. Hiermee wordt zoveel als mogelijk voorkomen dat jonge kinderen uiteindelijk afglijden, of pas in beeld komen wanneer er specialistische jeugdhulp ingezet moet worden.
Bovenstaande voorbeelden dienen als illustratie voor een veel breder palet aan interventies waaraan in 2022 wordt gewerkt en ontwikkeld om de sociale basis in Groningen zo sterk mogelijk te maken.
Passende ondersteuning
De gemeente heeft de verantwoordelijkheid tot het bieden van passende ondersteuning voor inwoners die hierop zijn aangewezen, binnen een context van transformatie. Zowel op het gebied van maatschappelijke ondersteuning (Wmo) als bij Jeugdhulp streven we ernaar om minder in te hoeven zetten op zwaardere zorg door te investeren in preventie aan de voorkant, de ontwikkeling van (basis)voorzieningen dichtbij, door burgerkracht en door het stimuleren van zelf- en samenredzaamheid. Deze beweging is onder meer in gang gezet door een hierop gerichte opdrachtverlening aan Stichting WIJ Groningen, door het in werking stellen en ontwikkelen van het GebiedsOndersteunend Netwerk (GON) en door een verdere decentralisering van Beschermd Wonen.
Het fundament voor onze levensloop wordt gelegd tijdens onze jeugd. De gemeente Groningen heeft de ambitie dat kinderen van 0-23 jaar gezond en veilig opgroeien in een stimulerende omgeving, waarin de kinderen/jongeren een eigen stem hebben. De basis voor dit beleid wordt gevormd door de beweging rond positief opgroeien. Deze beweging, die al is ingezet, zetten wij in 2022 voort. Wij willen daarbij een omslag bewerkstelligen van problematiseren, naar normaliseren. Hiermee willen we voorkomen dat kinderen en jongeren onnodig en/of te snel beroep doen op zwaardere vormen van jeugdhulp.
Met betrekking tot WIJ Groningen zetten we in 2022, net als in 2021, de transformatieopgave onverminderd voort. Het optimaliseren van de benutting van de veerkracht, de talenten en mogelijkheden van inwoners en hun sociale omgeving staan daarin centraal. WIJ Groningen werkt in dat licht aan verschillende interventies, welke in 2022 verder intensiveren. Eén van de belangrijke interventies in dat kader, waar WIJ Groningen een belangrijke verantwoordelijkheid heeft, betreft de aanpak voor huishoudens die ondersteuning (nodig) hebben vanuit meerdere domeinen, waar sprake is van een stapeling van door de gemeente verstrekte en/of gefinancierde voorzieningen. Bij deze gezinnen wordt onderzocht of het geheel van interventies doeltreffender (betere kwaliteit) en doelmatiger (lagere kosten) kan worden ingezet. Waar dit mogelijk blijkt, zal het ook ten uitvoer worden gebracht. Deze aanpak loopt in beginsel tot en met 2021. Op basis van de behaalde resultaten werken we op dit moment aan een borgingsplan voor het uitrollen van de werkwijze binnen de verschillende betrokken organisaties- en organisatieonderdelen. Daarmee gaan we van project naar reguliere werkwijze zodat de doorbraakmethode breed kan worden toegepast. In 2022 blijven we werken volgens deze methode en zullen we de eerste stappen zetten in de overgang naar reguliere werkwijze.
We constateren in toenemende mate dat onze inwoners, veelal in kwetsbare positie, knelpunten ervaren met betrekking tot (het vinden van passende) huisvesting. Het oplossen van deze knelpunten vormt vaak een belangrijke basis en voorwaarde voor positieve ontwikkelingen op andere leefgebieden. Deze knelpunten spelen zich af tegen een achtergrond van een krappe markt in de sociale huursector. Dit leidt ertoe dat het voor kwetsbare huishoudens steeds moeilijker wordt om snel passende en vaak noodzakelijke huisvesting te kunnen vinden. Om onder meer aan dit vraagstuk tegemoet te komen wordt ingezet op het ontwikkelen van een woonzorgvisie met bijbehorend uitvoeringsprogramma. Deze ontwikkeling past in het licht van een verplichting die het Rijk gemeenten oplegt om een woonzorgvisie op te stellen. We geven hier in 2022 uitvoering aan.
Ook het GON ontwikkelt zich verder in het licht van de noodzakelijke transformatie. Het GON gaat in 2022 verder inzetten op substitutie van zware en kostbare zorg en ondersteuning, door het meer toegankelijk maken en benutten van algemene voorzieningen en ondersteuning dichtbij. Het doel is om integraal, in aansluiting op de eigen kracht en mogelijkheden van burgers, laagdrempelige hulp- en ondersteuningsvragen voor mensen van 0-100 jaar van passende antwoorden te voorzien.
Voor de jeugdhulp werken wij samen met de tien Groninger gemeenten. Wij werken met onze transformatiedoelstellingen aan versterking van de toegang tot de jeugdhulp en minder inzet van intensieve specialistische jeugdhulp, waarmee hulp en ondersteuning dicht bij en rondom kind en gezin beschikbaar is. Ook scherpen wij de afspraken met de Gecertificeerde Instellingen aan. Onze inspanningen zijn gericht op het versterken van grip en regie op het jeugdhulplandschap, in nauwe samenwerking met de Groninger gemeenten. De nieuwe inkoop van de jeugdhulp moet hierbij helpen. Wij werken in regionaal verband mee aan de regiovisie conform de Norm voor Opdrachtgeverschap en de Uitvoeringsagenda Inkoop jeugdhulp, en lokaal aan de doelstellingen zoals verwoord in het Koersdocument visie inkoop jeugdhulp. Ook investeren wij samen met het onderwijs en de partners in het veld in collectieve vormen van jeugdhulp zoals begeleiding en ondersteuning in en nabij de scholen, en versterking van de relatie met huisartsen, onder andere door de Ondersteuner Jeugd en Gezin.
Publieke gezondheidszorg
De levensverwachting in Nederland is de afgelopen jaren toegenomen. Landelijk zien we (grote) verschillen in levensverwachting en gezondheid tussen mensen met hogere of lagere sociaaleconomische status (SES). Uit de gegevens van de Gezondheidsmonitor komt naar voren dat gezondheid en ziekte ook in Groningen ongelijk zijn verdeeld. Terwijl we op gemeentelijk niveau geen grote verschillen zien in vergelijking met andere (middel)grote steden - onder meer in ervaren gezondheid en levensverwachting - zien we grote verschillen tussen wijken, gebieden en groepen inwoners. Deze zijn vaak gerelateerd aan sociaaleconomische status. De verschillen gelden voor alle leefstijlthema’s zoals roken, bewegingsarmoede, alcoholconsumptie en overgewicht. Deze verschillen zijn door de coronacrisis extra benadrukt. Daarnaast heeft, gedurende de coronapandemie, de GGD een deel van haar reguliere inzet moeten gebruiken voor de crisisorganisatie en het bron- en contactonderzoek.
De gemeente participeert in diverse samenwerkingsverbanden met kennisinstellingen en andere partners met als doel kennis en onderzoek beter in te passen in het beleid. Kennisontwikkeling en het beter ontsluiten en toegankelijk maken van kennis moet leden tot beleid en interventies die de gezondheid van de inwoners vergroten: meer gezonde jaren en het verkleinen van gezondheidsverschillen. De intensieve, langdurige samenwerking met de kennisinstellingen heeft er onder meer toe geleid dat Groningen op grond van onderzoek van Arcadis is uitgeroepen tot fysiek de gezondste stad van Nederland.
Zorg en veiligheid
Met de toename van gemeentelijke verantwoordelijkheden op het domein van zorg en veiligheid, de afgelopen jaren, nam ook het aantal incidenten en vraagstukken op het snijvlak van veiligheid en zorg toe. We zien met name een toename van (veiligheids)incidenten met verward gedrag en vraagstukken rondom risicovol gedrag van jongeren. Het gaat om kwetsbare mensen die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen en een gevaar voor hunzelf of hun omgeving gaan vormen.
Om op deze vraagstukken antwoorden te bieden wordt in 2022 aan tal van interventies gewerkt. Ten aanzien van verward gedrag dragen we, door onder andere uitvoering te geven aan de nieuwe Wet verplichte GGZ en de preventielijnen van het Meerjarenprogramma Mensen met een psychische kwetsbaarheid of handicap, samen met ketenpartners bij aan vroegsignalering, preventie en focus op herstel en participatie zodat problemen worden voorkomen dan wel de kans op terugval wordt verkleind.
Aansluitend willen we in 2022 de overlast en criminaliteit van jeugdgroepen verminderen en zetten we tegelijkertijd in op het verhogen van de weerbaarheid van kwetsbare jongeren om te voorkomen dat ze opnieuw in de fout gaan. Wij hanteren hierbij de aanpak problematische jeugdgroepen, die wij inzetten bij de eerste signalen van het ontstaan van een jeugdgroep. Wanneer een dergelijke groep is ‘afgeschaald’ houden wij de risicojeugd in beeld. Daarbij richten wij ons op de jongere zelf, zijn/haar (risico)gedrag, het gezin, het sociale netwerk en de wijk.
Daarnaast zetten we in 2022 in op preventie en vroegsignalering op de basisschool. Het doel van deze aanpak is om in een vroeg stadium bij jonge kinderen signalen te herkennen van afwijkend, risicovol en/of grensoverschrijdend gedrag op basis waarvan, samen met ouders en kind, passende preventieve ondersteuning ingezet wordt. Hiermee wordt zoveel als mogelijk voorkomen dat jonge kinderen uiteindelijk afglijden, of pas in beeld komen wanneer er specialistische jeugdhulp ingezet moet worden.
Wij nemen onze verantwoordelijkheid bij het huisvesten, integreren en participeren van vergunninghouders. Na het regelen van huisvesting richten we ons op taalverwerving, opleiding, participatie, werk en gezondheid. We bieden maatschappelijke begeleiding voor de groep inburgering-plichtige vergunninghouders. Vergunninghouders met een uitkering bieden we ondersteuning vanuit het coördinatiepunt ‘Thuisin050’ van de Directie Werk en Participatie. Met de vergunninghouder maken we een persoonlijk trajectplan. Daarmee willen we voorkomen dat nieuwkomers langdurig aan de maatschappelijke zijlijn komen te staan. Belangrijke opgaven voor 2022 zijn het realiseren van de taakstelling huisvesting, het bieden van maatschappelijke begeleiding aan inburgering-plichtige vergunninghouders en uitvoering van de nieuwe Wet inburgering die per 1 januari 2022 van kracht wordt. In de nieuwe Wet inburgering krijgt de gemeente de regie op de uitvoering van de inburgering en moet de gemeente zorgen voor een passend inburgeringsaanbod. Dit betreft een voor de gemeente nieuwe taak. We ondersteunen kwetsbare alleenstaande minderjarige vluchtelingen (met verblijfsstatus) door hen te faciliteren in een overgang naar een zelfstandige woning en het ondersteunen van pleegzorg tot 21 jaar
We willen in Groningen voorkomen dat afgewezen asielzoekers en vluchtelingen zonder voorzieningen op straat belanden, met criminaliteit in aanraking komen of een risico voor de openbare orde vormen. Met de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) die in Groningen per 1 april 2019 van start is gegaan, kunnen we ook in 2022 opvang bieden aan vreemdelingen zonder recht op verblijf of opvang.