Paragraaf 3: Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Bij de uitvoering van onze taken worden we geconfronteerd met risico’s en ontwikkelingen die financiële gevolgen kunnen hebben voor de gemeente. De paragraaf weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de gemeente is door de risico’s van de gemeente af te zetten tegen de mogelijkheden die een gemeente heeft om de risico’s op te kunnen vangen. De afgelopen jaren hebben we al geconstateerd dat de financiële positie van de gemeente onder druk staat en het noodzakelijk is deze de komende jaren te versterken.
Voor de beoordeling van het weerstandsvermogen kijken we naar de verhouding tussen risico’s en beschikbaar weerstandsvermogen, naar de omvang van de reserves (Algemene reserve/ reserve grondzaken) en naar de ontwikkeling van de financiële kengetallen.
Op basis van de huidige inschattingen verbetert het weerstandsvermogen ten opzichte van de rekening 2020. De ratio ligt de komende jaren (2022 127%) boven de 100% en ook de verhouding reserves ten opzichte van het benodigd weerstandsvermogen (risico) (2022 59%) ligt boven de streefwaarde van 50%. De verbetering van de ratio’s ontstaat door een verlaging van het berekende risico (vooral het risico bij grondexploitaties).
Voor een objectieve beoordeling van de financiële situatie van de gemeente kijken we ook naar financiële kengetallen. De kengetallen netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) en de solvabiliteit zijn gebaseerd op de omvang van de schulden en het eigen vermogen. Voor deze beide kengetallen geldt dat Groningen in de meest risicovolle categorie zit. De netto schuldquote voor 2022 is 127% en de solvabiliteit voor 2022 is 8%. Op basis van deze kengetallen en de houdbaarheidstest van de VNG blijft de financiële positie van Groningen zwak.
Met name bij de solvabiliteit (aandeel van het eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen) zitten we ver onder de streefwaarde. De in de kadernota opgenomen streefwaarde is 20%. Daarbij hebben we geconstateerd dat deze streefwaarde niet op korte termijn gerealiseerd kan worden. Daarom hanteren we voor de korte termijn een streefwaarde van 10%. In de begroting 2022 zitten we op 8%. Om de streefwaarde van 10% te realiseren is al een aanvulling 45 miljoen euro nodig.
De verbetering van het weerstandsvermogen ten opzichte van de rekening 2020 ontstaat door een verlaging van de ingeschatte risico’s met ruim 34 miljoen euro (jaarschijf 2022). Het grootste deel hiervan komt door de verlaging van het risico grondzaken met 25,6 miljoen euro. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de risico’s van de nieuwe gebiedsontwikkelingen (Stadshavens en Suikerzijde) kunnen worden opgevangen binnen de grondexploitaties en de beschikbare budgetten voor de gebiedsontwikkelingen.Tot op heden zien we in die uitwerking dat de door de raad bestemde SIF-middelen voldoende zijn om de risico’s binnen de BV’s te kunnen opvangen. We zien nu dan ook geen aanleiding om alsnog een risicobuffer voor Stadshavens en De Suikerzijde in het gemeentelijk weerstandsvermogen op te nemen. Dit uitgangspunt geldt ook voor het risico bij de grondexploitatie Meerstad, met uitzonder van het risico bij Meerstad-Noord. De ontwikkeling van het benodigd weerstandsvermogen ziet er de komende jaren positief uit, toch moeten we ons nu niet rijk rekenen. We staan aan het begin van een aantal grote gebiedsontwikkelingen. Ondanks dat in de huidige uitwerkingen de gebiedsontwikkelingen in BV vorm over voldoende risicobuffer lijken te beschikken, zal pas bij vaststelling door de raad blijken in hoeverre de BV’s direct bij aanvang daadwerkelijk hun eigen risico’s kunnen opvangen.
De gemeente Groningen heeft gekozen om de omvang van en de achtergronden in de risico's en het beschikbare weerstandsvermogen voor meerdere begrotingsjaren (vier jaren) te bezien. Dit wordt dynamisch weerstandsvermogen genoemd. Deze keuze is vastgelegd in de kadernota weerstandsvermogen van de gemeente Groningen (raadsbesluit 22 april 2020).